Dynastia
IV jest z pewnością okresem świetności Egiptu. Prosperity wyraża się w
postaci monumentalnych grobowców-piramid. Założyciel dynastii posiadał
środki na budowę aż trzech obiektów tego typu. Jego następcy tworzą
budowle w skali zapierającej dech w piersiach; przez starożytnych zwane
cudami świata, przez wielu nam współczesnych określane tworami
pozaziemskich cywilizacji. Polityka gospodarcza tego okresu sprowadza
się w zasadzie do wydobywania surowców w kopalniach i kamieniołomach,
oraz budowy świątyń i grobowców. Wyprawy wojskowe i handlowe prowadzone
przez faraona Snofru są stopniowo, jak się zdaje, zarzucane przez jego
następców.
Transkrypcja królewskiej tytulatury będzie poprawnie widziana po
pobraniu i
zainstalowaniu czcionki glyptrl.ttf.
Hr nb mAat Horus Nebmaat (Horus Pan Kosmicznego Porządku)
Hr nb mAat snfrw
Horus Neb Maat Snofru(Horus Pan Kosmicznego Porządku, Snofru)
(imię Nebti)
nb.ti nb mAat
Nebti Nebmaat (Dwie Boginie, Panie Kosmicznego Porządku)
(imię Złotego Horusa)
bik nbw
Bik-Nebu (Złoty Sokół ?)
Tablica z Abydos
(Nomen)
snfrw Snofru
(Ten Który Jest Piękny)
Papirus z Turynu
(Nomen)
(Nomen)
Syn
faraona Huni i królowej Meresanch I. Trudno ustalić
w miarę dokładną liczbę lat panowania Snofru.
Papirus Turyński przypisuje mu 24 lata, ale niektórzy badacze sądzą,
że wg. tzw. 24-krotnego liczenia, co 2 lata, Snofru rządził co najmniej 48
lat, za czym przemawiałaby jego działalność budowlana. Zapoczątkował epokę
budowy kamiennych piramid, dla siebie wzniósł ich aż trzy - jedną w Medum
(przez niektórych przypisywaną faraonowi Huni) i dwie w Dahszur. Wg. zapisów
na
Kamieniu z Palermo, poza
działalnością budowlaną i gospodarczą, Snofru zorganizował 2 wyprawy do
Nubii i Libii, z których przywieziono tysiące sztuk bydła i jeńców.
Zorganizował także wyprawę morską po cedry do Libanu, z której powróciło 40
statków z drewnem. Inskrypcje w Wadi Maghara zaświadczają o trwałym
przyporządkowaniu całego Synaju Egiptowi. W tradycji zapamiętany został jako
władca dobrotliwy i mądry. Uważa się, że pomiędzy 12 a 15 rokiem panowania
przeniósł z powodów politycznych rezydencję i nekropolę królewską na północ,
do Dahszur, gdzie kazał wybudować piramidę, tzw.
Piramidę Romboidalną.
Przypuszczalnie został pochowany w trzeciej piramidzie, zbudowanej z
lokalnie wydobywanego czerwonego piaskowca, zwanej dziś
Czerwoną Piramidą. Jemu również przypisuje się niewielką
piramidę w Seila.
mDd r nb.ti
Nebti r Medżed (Ten Który Uderza Dla Dwóch
Bogiń)
nsw-bi.ti nb.ti mDd Nesubiti Nebti Medżed(Król Górnego i Dolnego Egiptu, Ten
Który Uderza Dla Dwóch Bogiń)
(imię Złotego Horusa)
bik.wi nbw(.wi)
Bikui-Nebui
(Dwa Złote Sokoły)
Tablica z Abydos
(Nomen)
xfw
Chufu
(Chroniony [Przez Chnuma])
Tablica z
Sakkara
(Nomen)
xwfw
Chufu
(Chroniony [Przez Chnuma])
(Nomen i
Prenomen)
Xnmw xwfw Chnum Chufu(Chroniony
Przez Chnuma)
xwfwf Chufuf(Chroniony [Przez Chnuma])
Syn
Snofru i królowej Hetepheres I, ojciec m.in. Chafre i Dżedefre.
Budowniczy Wielkiej Piramidy w Giza.
Papirus Turyński podaje 23 lata panowania,
Manethon - aż 63 lata. Kamień z
Palermo wzmiankuje jedynie o wykonaniu wysokiego na 7 m kolosalnego
posągu i innego posągu ze złota. Liczne bajki przekazane nam przez
Herodota i papirus Westcar w beletrystyczny sposób przybliżają okres
jego panowania. W papirusie Westcar, legitymizującym dojście do władzy V
dynastii, Chufu jest przedstawiony w pozytywnym świetle. Inaczej u
Herodota, który opisuje go jako tyrana gnębiącego lud pracą nad
kolosalnymi budowlami. Historycznych faktów z tego okresu znamy bardzo
niewiele. Jego powiązania rodzinne są przedmiotem ciągłych dyskusji.
Uważa się, że Chufu objął rządy po śmierci swego przyrodniego brata,
nieznanego z imienia syna Snofru (Kanefer
?), pochowanego w mastabie M17 w Medum. Ślady panowania Chufu
odkryto w Bubastis, Tanis, Buto oraz w Dendera, Koptos i Hierakonpolis.
Słynny posążek z kości słoniowej przedstawiający władcę odnaleziono w
Abydos. Z kamieniołomów w Hat-Nub i Wadi Hammamat znamy graffiti z
okresu Chufu. Były również eksploatowane kopalnie miedzi i turkusów na
Synaju (Wadi Maghara) a także kamieniołomy diorytu w okolicach Abu
Simbel.
Mała (7.6 cm) figurka z kości słoniowej przedstawiająca
króla Chufu, znaleziona w Abydos
Kartusz będący fragmentem graffito budowniczych
pozostawiony w komorze odciążającej w Wielkiej Piramidzie (wg Lepsiusa)
Mała głowa wapienna, przedstawiająca prawdopodobnie
króla Chufu
nb.ti xpr m Nebti Cheperem (Ten Który Przemienia Się Dla Dwóch Bogiń)
(imię Złotego Horusa)
bikw nbw(w)
Biku-Nebu (Trzy Złote Sokoły)
Tablica z Abydos
(Nomen)
Dd f ra Dżedefre(Wieczny Jak Re)
(Nomen)
Syn
Chufu, brat Chafre. Wg G.Raisnera syn Chufu i jego libijskiej małżonki.
Dżedefre miałby zamordować swego brata Kuafa (Kewaba)
i panować 8 lat , dopóki nie strącono go z tronu. Graffiti we wschodniej
komorze z łodzią przy piramidzie Cheopsa zaświadcza, że Dżedefre był
organizatorem pogrzebu swego ojca, może to wykluczać teorię o uzurpacji.
Nieliczne dane zachowane w annałach z czasów panowania Dżedefre,
wskazują na budowę statków i świątyń. Rozpoczął budowę kompleksu
grobowego i piramidy w Abu Roasz,
jednak krótki okres panowania (wg
Papirusu Turyńskiego - 8 lat) uniemożliwił mu ukończenie tych prac.
Piramida w założeniu miała mieć ponad 90 m wysokości i długość boku
podstawy równą 100 m. Komory grobowe znajdujące się dzisiaj na
głębokości ok. 20 m wykuto z wielkich bloków granitu asuańskiego.
Możliwe że sarkofag króla leży jeszcze pod gruzami, nigdy jeszcze nie
przekopanymi do końca.
nb.ti wsr m
User em Nebti (Ten Którego Serce Jest Mocne
Dla Dwóch Bogiń)
(imię Złotego
Horusa)
sxm bik nbw (?) Sechem Bik Nebu(Złoty
Sokół Jest Potęgą)
(Nomen)
xa f ra Chafre
(Objawia Się Jak Re)
Tablica z
Abydos
(Nomen)
xa f ra Chafre (Re Objawia Się)
(Nomen)
wsr ib xa f ra Userib Chafre (Re Objawił Się, Moc Serca)
Syn
Chufu i królowej Henutsen (lub
nieznanej z imienia innej królowej), mógł być identyczny z
Chufuchafem. Manethon uważa Chefrena za
młodszego brata Cheopsa. Papirus Turyński
podaje ponad 20 lat panowania (dane uszkodzone),
Manethon - 56 (lub 66) lat. Budowniczy drugiej
piramidy w Giza i, prawdopodobnie, Sfinksa. W świątyni grobowej
Chefrena znalazł A.Mariette dwa niezwykłej piękności diorytowe posągi
władcy. Niesłychanie mało wiemy o działalności politycznej tego władcy.
Nie zachowały się prawie zabytki architektoniczne poza kompleksem
grobowym w Giza. Po śmierci Chafre władzę w kraju sprawował
prawdopodobnie przez kilka lat jako regent, syn Dżedefre - Baka, zanim
na tronie zasiadł syn Chafre - faraon Menkaure.
Druga Piramida w Giza
Świątynia dolna w Giza
a
Ba[u]fre
... ...
... ...
... ...
... ...
bAw.f ra
Przez
niektórych badaczy uważany za króla i umieszczany pomiędzy Chafre i
Menkaure. W inskrypcji skalnej z Wadi Hammamat z czasów Średniego
Państwa Baufre jest zaświadczany jako król i następca Chefrena
Przypuszczalnie jednak nigdy nie panował.
b
Dżedefhor
... ...
... ...
... ...
... ...
... ...
Syn
Chufu i królowej Meritit. Zdaniem W.Helcka i N.Grimala był władcą
Egiptu, jednak przeciwko samodzielnym rządom Dżedefhora opowiada się
większość badaczy. Inskrypcja skalna w Wadi Hammamat pochodząca z okresu
Średniego Państwa wymienia jego i Baufre jako następców Chafre.
Istnieje pogląd uznający go za ojca królowej Chenkaus I, matki
pierwszych faraonów V dynastii. Pochowany w mastabie w Giza.
Najstarszy
syn Dżedefre, którego imię poświadczone jest na posągu z Abu Roasz i
graffiti w wykopie północnej piramidy
w Zawijet el-Arjan, która mogła do niego należeć. Głównym
problemem wydaje się poprawne odczytanie imienia w kartuszu znalezionego
wśród sześciu napisów atramentowych.
Podczas gdy drugi hieroglif jest bez
wątpienia symbolem Ka, to poprzedzający go
znak jest nieczytelny.
Niestety odręczny rysunek wykonany przez
Alessandro Barsantiego jest niedopracowany,
tak że znak ten pozostaje nieczytelny. Znani
egiptolodzy rozmaicie odczytują ów kartusz.
Kurt Sethe: Nebką (Jego Ka Jest Panem),
Jean-Philippe Lauer: Bik-Ka (Jego Ka
Jest Boskie), Peter Kaplony: Schen-Ka
(Jego Ka Jest Mocne) oraz
Gaston Maspero: Nefer-Ka (Jego Ka Jest Piękne).
Beckerath i Reisner odczytują sporne
imię jako Ba-Ka (Ka Jest Jego Duszą).
Aidan Dodson widzi siedzącą postać
zwierzęcia setowego, odczytując Set-Ka (Set
Jest Moim Ka).
bik nbw nTr Bik-Nebu Neczer
(Złoty Sokół Jest Boski)
Tablica z Abydos
(Nomen)
mn kA.w ra Menkaure (Wieczny Jak Dusze [Ka] Re)
(Nomen)
mn kA(.w) ra
Menkaure
(Wieczny Jak Dusze [Ka] Re)
Syn
Chafre i królowej Chemerernebti I, brat i mąż Chemerernebti II.
Papirus Turyński podaje 18 (lub 28) lat panowania. Miejsce pochówku
- trzecia piramida w Giza.
Manethon przedstawia Menkaure
(Mykerinosa) w świetle znacznie łagodniejszym niż jego poprzedników
przypisując mu aż 63 lata panowania. Poza wspaniałym grobowcem-piramidą
w Giza niemal nic nie wiadomo o tym władcy. Piramida Mykerinosa jest
znacznie mniejsza niż jej poprzedniczki. Jej wysokość - 66 m, kąt
nachylenia ścian - 51o, długość boków podstawy - 102x105 m.
Sarkofag został zrabowany przez R.W.Vyse'a, zatonął wraz z
transportującym go statkiem u wybrzeży Hiszpanii. Znaczną część
kompleksu grobowego (świątynie grobowa i dolna oraz rampa) została
ukończona przez syna i następcę Mykerinosa, Szepseskafa. Po śmierci
ubóstwiony, o czym świadczą dekrety wydane przez Szepseskafa,
Nemtiemsafa I i Pepi II.
Piramida Menkaure w Giza
Triada z łupku - król i królowa Chemerernebti II, również
jako bogini Hathor
Hr Sps Xt Horus Szepseschet
(Szlachetne Ciało Horusa)
(imię Nebti)
nb.ti Sps Nebti Szeps[es]
(Szlachetne Ciało Dwóch Bogiń)
(Nomen)
Spss kAf
Szepseskaf (Jego Dusza Jest Szlachetna)
Tablica z Abydos
(Nomen)
(Nomen)
nsw-bi.ti Spss kAf Nesubiti Szepseskaf(Król Górnego i Dolnego Egiptu,
Szepseskaf)
Syn
Menkaure i nieznanej z imienia królowej, prawdopodobnie Chemerernebti
(2).Papirus Turyński podaje 4 lata panowania, zdaniem
Manethona - 7 lat. Król wzmiankowany również przez Kamień z Palermo.
Wiadomo, że dokończył budowę kompleksu grobowego Menkaure - świątynie
grobowa i dolna oraz rampa. Sądzi się, że mógł być ojcem Ptahdżedefa
(Tamphtis u Manethona), ostatniego władcy tej dynastii. Miejsce pochówku
- mastaba w południowej Sakkara.
Przez
niektórych badaczy władca ten uważany jest za ostatniego króla tej
dynastii. Być może był synem Szepseskafa. Papirus Turyński podaje dwa lata panowania, choć samo imię nie
zachowało się.
Manethon, u którego władca ten
występuje pod imieniem Tamphtis, które to imię być może jest grecką
formą imienia Ptahdżedef lub Dżedefptah, przypisuje mu 9 lat panowania.
S
S
a
S
