Piramida
warstwowa (nazywana lokalnie w języku arabskim Il-Haram Il-Midawwar, co
oznacza piramida Wzgórze Gruzu) znajduje się 8 km na
południowy-zachód od Gizy, w pobliżu nekropoli Zawijet el-Arjan . Jest
ona uważana za grobowiec króla Chaba z III dynastii, jednak pogląd ten
jest kwestionowany.
Pierwsze fragmenty piramidy zostały odkryte i zbadane w 1839 przez Johna Shae Perringa. Podziemne przejście odkrył w 1896 Jacques de Morgan.
Bardziej szczegółowe badania przeprowadzono w 1900 przez Alessandro
Barsantiego oraz w 1910/11 przez
George'a Reisnera i Clarence Fisher . Zbadano również otoczenie
piramidy. Niestety, piramida i okolice leżą od 1970 w obrębie obszaru
wojskowego i od tego czasu nie były eksplorowane.
Piramida ma kwadratową podstawę o wymiarach 84 x 84 m, i nachyleniu
ścian 68°. Gdyby piramida została ukończona, składałaby się z pięciu
stopni i całkowitej wysokość ok. 45 m. Do naszych czasów zachowały się
jedynie dwa stopnie o wysokości ok. 17 m. Obecny stan piramidy umożliwia
widok jej rdzenia: do podstawy o wymiarach 11 x 11 m wykorzystano
naturalne podłoże skalne. Otoczono ją warstwą wykonaną z cegieł
mułowych. Każda warstwa ma grubość 2,6 m . Nie wiemy czy piramida
została ukończona. Część egiptologów (Rainer Stadelmann) uważa, że
piramida została ukończona, inni (Miroslav
Verner), że nagła śmierć faraona uniemożliwiła ukończenie budowli.
Wejście znajduje się od strony wschodniej.
Dość strome schody prowadzą w dół do korytarza, skierowanego na zachód.
Korytarz kończy się prostym pionowym szybem, rozwidlając się na kształt
litery T. W lewo prowadzi do komory grobowej, w prawo - do galerii w
kształcie litery U. Rzut poziomy układu zdjęć przypomina w swym
kształcie grzebień składający się z 32 komór, które były prawdopodobnie
wykorzystane jako pomieszczenia dla składowania dóbr pogrzebowych.
Komora grobowa była niemal kwadratowa i nie zawierała najmniejszego
śladu sarkofagu .
Kompleks piramidy nie wykazuje żadnych śladów muru zewnętrznego. Po
wschodniej stronie piramidy znaleziono ślady świątyni grobowej, jednak
tak zrujnowane, że jej rekonstrukcja jest dziś niemożliwa. To samo
odnosi się do ruin budowli, położonej kilkaset metrów od piramidy, być
może świątyni doliny. Położenie budowli po stronie wschodniej byłoby
dość niezwykłe. Około 200 m od piramidy znajduje się ogromna
mastaba Z500. Wewnątrz tej mastaby znaleziono kilka kamiennych naczyń z
imieniem horusowym króla Chaba.
Architektura piramidy warstowej pozwala na bezpieczną datację w
przedziale czasowym pomiędzy rządami Sechemcheta (III dynastia) a Snofru,
założycielem IV dynastii. Stadelmann, Verner i
Lauer porównują architekturę piramidy warstwowej z piramidami
schodkowymi Dżesera i
Sechemcheta, uważając że piramida warstwowa
składała się z pięciu stopni, tak jak jej poprzedniczki. Budowla
wykazuje z jednej strony rozwój struktur i uproszczenia metod
budowlanych z drugiej. Konstrukcja Piramidy Warstwowej jest wyraźnie
zaawansowana w stosunku do piramidy Sechemcheta.
Kim był budowniczy piramidy? Większość współczesnych uczonych jest
zdania, że był to król Chaba, ponieważ jego imię znaleziono na
naczyniach kamiennych w mastabie nieopodal. Rainer Stadelmann
idzie dalej i identyfikuje Chaba z królem Huni, ostatnim władcą III
dynastii. Jego ocena opiera się na
Turyńskim Kanonie Królewskim, który królowi Huni przypisuje rządy
trwające 24 lata. Według Stadelmanna, okres ten jest wystarczający do
zakończenia budowy piramidy warstwowej. On również twierdzi, że
królewskie zabytki z okresu pierwszych trzech dynastii przedstawiają
wyłącznie imiona horusowe władcy, później - imię tronowe. W ten sposób,
łączy nomen Huni z imieniem horusowym Chaba. Piramida Warstwowa byłaby
zatem, wg Stadelmanna grobowcem faraona Huni. |