XVIII dynastia 1534 - 1292
( Teby )

Dynastia XVIII jest w dziejach Egiptu złotym wiekiem prosperity i potęi imperialnej. Po wypędzeniu z kraju Hyksosów przez Ahmose, jego następcy kontynuują politykę ekspansji, prowadząc regularnie kampanie wojskowe do Azji, oraz poszerzając swoje wpływy na południu, w Nubii, zapewniając sobie kontrolę nad kopalniami złota, któego ogrom również staje się przyczyną ekonomicznej pozycji Egiptu we współczesnym mu świecie. Zaprojektowane i wykonane z ogromnym rozmachem świątynie kultu bogów, liczne fortece na południu kraju, czy skomplikowane grobowce skalne, stają się symbolem tej epoki. Za Amenhotepa III egipskie imperium dochodzi do tak wielkiego znaczenia, jakiego w przyszłości nigdy nie uda mu się już osiągnąć. Jednak przepych na dworze królewskim doprowadza w końcu do schizmy religijnej za Echnatona, która staje się początkiem upadku egipskiego imperium. Słabość następców  Amenhotepa III wykorzystują królestwa Azji i Nubii, zrzucając po kolei egipskie jarzmo. Za ostatniego faraona dynastii, Horemheba, upadek państwa zostaje powstrzymany, jednak na odbudowę imperium trzeba będzie poczekać
Transkrypcja królewskiej tytulatury będzie poprawnie widziana po pobraniu i zainstalowaniu czcionki glyphtrl.ttf .

Syn królowej Ahhotep I, Sekenenre Tao II ,  prawdopodobnie brat Kamose - ostatnich władców XVII dynastii. Manethon przypisuje mu 25 lat i 4 miesiące panowania. Wiek mumii ocenia się na ok. 35 lat, zatem Ahmose musiał zostać faraonem w bardzo młodym wieku, co jest możliwe, zważywszy przedwczesnż śmierć ojca - Sekenenre i brata - Kamose. Dokończył dzieła wyzwalania kraju spod okupacji hyksoskiej zdobywając Awaris w 18/19 roku panowania (11 rok panowania Chamudiego) i po trzyletnim oblężeniu, twierdzę Szaruhen w południowej Palestynie. Znacznie poszerzył granice pańtwa podczas trzech kampanii w Nubii (po powstaniu niejakiego Aaty) i jednej w Azji. Ahmose ustanowił ponownie urząd wicekróla Kusz rozszerzając swe wpływy daleko na południe. Brat i mąż królowej Ahmes-Nefertari, matki Amenhotepa I. Prawdopodobne miejsce pochówku - piramida w Biriabi, przy Dra Abu el-Naga w Tebach Zachodnich, choć pojawiają sięostatnio głosy, wskazujące na nieznany grób KV32 w Dolinie Królów.  Mumia króla została znaleziona w skrytce DB320 w Deir el-Bahari. W Abydos władca kazał sobie zbudować piramidę-cenotaf.

Ponieważ Totmes I prawdopodobnie nie był spokrewniony z rodziną panujących, zatem prawa do tronu nabył poprzez małżeństwo z córką króla, Ahmes, która urodziła mu córkę - Hatszepsut (późniejszą królową). Wobec braku męskiego potomka z tego małżeństwa następcą tronu został Totmes II, ze związku z królową Mutnofret. Istnieją duże rozbieżności zdań wśród egiptologów co do czasu trwania rządów Totmesa. Przeważa pogląd o ok. 10-letnim panowaniu.  Rozbudował znacznie świątynię w Karnaku. Kampania w Nubii, na początku panowania - przesunął granicę aż do Tombos, powyżej III katarakty. W Azji dotarł aż do Eufratu przypuszczalnie w 4 lub 5 roku rządów, upamiętniając swe zwycięstwa stelami wzniesionymi w Karkemisz. W Karnaku rozpoczął prace zakrojone na wielką skalę, ślady działalności budowlanej pozostawił też na Elefantynie, w Armant, Ombos, Abydos, Memfis i w Nubii. Miejscem pochówku stał się pierwszy skalny grobowiec wykuty w Dolinie Królów - KV38. Mumię władcy Hatszepsut kazała przenieść do swego grobu KV20, by po jej śmierci, z polecenia Totmesa III przeniesiono ją na powrót do oryginalnego grobowca. Przypisywana Totmesowi I mumia została znaleziona w skrytce DB320 w Deir el-Bahari.

Syn Totmesa I i Mutnofret, który został królem po śmierci ojca i swych braci Amenmose i Uadżmose. Zdaniem niemieckich badaczy (W.Helck, R.Krauss, E.Hornung) Totmes II panował zaledwie 3-4 lata. Chebron u Manethona miał panować aż 18 lat, co z pewnością jest liczbą w pewnym stopniu zawyżoną. Jego małżonką została przyrodnia siostra Hatszepsut, sankcjonując tym samym prawo Totmesa do tronu. Miał z nią przypuszczalnie dwie córki, Neferure i Neferubiti. Syn i następca, Totmes III, urodził się z związku z nałożnicą Iset. Przynajmniej dwa razy tłumił rewolty w Nubii, wysłał ekspedycję wojskową do Azji, o czym mówi inskrypcja z Deir el-Bahari. Działalność budowlana władcy widoczna jest przede wszystkim w Tebach i w Nubii. Miejsce pochówku - ledwie rozpoczęy grób KV42 w Dolinie Królów. Mumia króla została znaleziona w skrytce DB320 w Deir el-Bahari.

Córka Totmesa I i królowej Ahmes. Poślubiła swego przyrodniego brata, Totmesa II. Po śmierci męża, nie chcąc oddać władzy w ręce swego pasierba, Totmesa III, przejęła rządy, najpierw jako regentka nieletniego następcy tronu, a następnie jako faraon - pełnię władzy królewskiej. Mając poparcie wysokich dostojników (Senenmut, Hapuseneb, Dżehuti, Nehsi) usunęła w cień młodego Totmesa, ogłaszając się faraonem. Brak jest jednoznacznej opinii co do tego, w którym roku koregencji z Totmesem III Hatszepsut ogłosiła się władcą. Większości badaczy opinie wahają się w granicach od 2 do 7 lat. Zmiana tytulatury w napisach na dzbanach z 7-go roku przemawia za dłuższym okresem koregencji. Napis z Czerwonej Kaplicy Hatszepsut w Karnaku z 2-go roku panowania sugerowałby okres krótszy. Napis mówi o tym, jak wyrocznia Amona przyznaje Hatszepsut władzę królewską. Podczas swego panowania zrezygnowała z prowadzenia polityki podbojów na rzecz rozwoju handlu. Wyprawy do krainy Punt (pierwsza w dziewiątym roku panowania), nawiązują do polityki okresu Średniego Państwa. Jednak wg D.B.Redforda i W.F.Reineckego, można z całą pewnością udokumentować przynajmniej sześć kampanii wojennych lub rabunkowych do Nubii i Palestyny. Kazała wznieść wiele monumentów, liczne obeliski oraz wspaniałą świątynię grobową w Deir el-Bahari budowaną przez 15 lat. Pracami nad tym arcydziełem egipskiej architektury kierował Senenmut, architekt króowej, mający znaczny wpływ zarówno na samą Hatszepsut jak i na politykę przez nią prowadzoną. W 15 roku panowania obchodziła święto Sed. Umarła w wieku ok 50 lat, jak wykazały badania DNA mumii na raka kości. Po śmierci królowej jej następca usuwał ślady jej rządów wymłotkowywując kartusze i wizerunki władczyni z budowli wzniesionych przez nią. Została pochowana w grobie KV20 w Dolinie Królów, pomimo rozpoczęych wcześniej prac nad grobem w ścianie skalnej wadi, na zachód od Deir el-Bahari. Mumię Hatszepsut znaleziono w grobie KV60, należącym do jej mamki Sitre.
 

Świątynia grobowa w Deir el-Bahari

Syn Totmesa II i jednej z jego żon - Iset. Jeden z najwybitniejszych władców Egiptu. Był jednym z największych zdobywców w czasach starożytnych. Odsunięty od władzy przez swą ambitną ciotkę musiał czekać aż do jej śmierci ze swymi militarnymi planami. Obejmując tron rozpoczął liczyć swe rządy od śmierci ojca, tj. od 1504 r. pomijając panowanie Hatszepsut, którą uważał za uzurpatorkę. Odsunięty przez nią od władzy prawdopodobnie ok. 2 roku (lub nieco później) wspólnych rządów, usunął się w cień pełniąc kapłańskie funkcje w świątyni. Po śmierci Hatszepsut objął władzę i kazał niszczyć wszelkie ślady jej nielegalnego panowania. Poprowadził 16 kampanii wojennych do Azji w ciągu zaledwie 20 lat, o czym dokładnie mówią tzw. Annały Totmesa w Karnaku oraz liczne stele zwycięstwa a także biografie oficerów biorących udział w wyprawach króla. Pierwsza wyprawa zorganizowana została zaledwie w kilka tygodni po objęciu władzy i skierowana przeciwko koalicji książąt syryjskich, pod dowództwem księcia Kadesz. Ósma wyprawa w 33 roku panowania władcy doprowadziła do przekroczenia Eufratu i ograniczenia w znacznym stopniu potęgi państwa Mitanni. Kampanie następne to potyczki z armią mitannijską i utrzymywanie dominacji egipskiej w Azji. Imperium egipskie rozciąga się od Eufratu w Azji aż po Napatę w Górnej Nubii. Poza działaniami wojskowymi wiadomo o kampaniach handlowych wysyłanych do Puntu w 33 roku panowania oraz po turkusy na Synaj. Działalność budowlana władcy, mająca taki rozmach jak jego działalność wojskowa, koncentruje się głównie w Karnaku i Tebach Zachodnich, a także w wielu miejscowościach Górnego Egiptu i Nubii. Na trzy lata przed śmiercią mianował swego syna Amenhotepa współrządcą. Umarł ostatniego dnia, siódmego miesiąca w 53 roku swych rządów. Miejsce pochóku - grób KV34 w Dolinie Królów. Mumia króa została znaleziona w skrytce DB320 w Deir el-Bahari.

 Syn i następca Totmesa III i królowej Meritre, urodził się w Memfis, dopuszczony przez ojca do współrządów. Zdaniem Manethona panował 25 lat i 10 miesięcy (Flawiusz). Wojowniczy i okrutny władca, prowadzący liczne kampanie wojskowe w Azji. W dokumentach podkreśla się niezwykłą siłę władcy i jego sportowe osiągnięcia - strzelanie z łuku, tresura koni, wiosłowanie i biegi. Znany z przykładnego karania zbuntowanych plemion, z pierwszej azjatyckiej kampanii przywiózł siedmiu pobitych książąt. Sześciu z nich powieszono na murach Teb, siódmego zaś w Napacie. Efektem kampanii z 9 roku panowania była niewiarygodna liczba jeńców - 80 tys. Sądzi się, że liczba ta oznacza wszystkich jeńców z wypraw ojca Amenhotepa - Totmesa III. Przesunął południowe granice aż po Napata, gdzie zbudował fortecę Stela z Konosso mói o wyprawie w ósmym roku panowania.  Rozbudował świątynię w Karnaku i wzniósł świątynię grobową na północ od Ramesseum. Prace budowlane prowadził też w Heliopolis, Hermopolis, Koptos, w całym okręgu tebańkim, oraz na południu, w El-Kab, na Elefantynie, Sehel, Kalabsza, Buhen i in. Zmarł w wieku 45-50 lat.  Miejsce pochówku - grób KV35 w Dolinie Królów, który stał się w czasach Pinedżema I schowkiem na inne mumie królewskie.

Syn Amenhotepa II i króowej Tia. Manethon przypisuje mu 10 lat panowania. Isnieją przesłanki wskazujące na  spory związane z sukcesją po poprzedniku. Władca nie tak wojowniczy jak jego poprzednicy, choć wiemy o ekspedycji 8 roku do Nubii i inspekcji w Azji. Starał się raczej prowadzić pokojową politykę dyplomacji, która zaowocowała traktatem z Mitanni. Królewską małżonką jego była Mutemuje, córka króla Mitanni Artatamasa I, matka Amenhotepa III.  Politykę zagraniczną cechuje przyjmowanie i wychowywanie na dworze egipskim książąt azjatyckich ułatwiające pokojowe relacje pomiędzy Egiptem a Azją. Działalność budowlana widoczna jest na Synaju, w Heliopolis, Giza, Memfis i Sakkara, a także w Hermopolis, Abydos, Denderze i okręgu tebańskim. Miejsce pochówku - grób KV43 w Dolinie Królów. Mumia króa została znaleziona w KV35 - grobie Amenhotepa II.

Syn Totmesa IV i królowej Mutemuje. Istnieje pogląd, ostatnio podważany przez większość badaczy, że Mutemuje, była księżniczką mitannijską. Wg. Manethona Amenhotep panował 38 lat i 7 miesięcy. Wielki budowniczy i mecenas sztuki. Za jego rządów, w wyniku wieloletnich podbojów poprzedników, napływały do Egiptu niezmierzone bogactwa, sprzyjając niesłychanemu rozwojowi cywilizacyjnemu. Emisja serii skarabeuszy uświetnia jego liczne polowania. Kilka ekspedycji karnych do Nubii i królestwa Kusz zapewniło ciągłość dostaw złota z tamtejszych kopalni. Rozwijał dyplomację - pokój z Mitanni i Babilonem zapewniły małżeństwa z córkami władców tych krajów. Do jego haremu trafiły z Mitanni Giluhepa i Taduhepa, córki króla Szuttarny i jego następcy, również księżniczki babilońskie, córki Kurgalzu II i Kadaszman-Charbesa. Jego królewską małżonką i matką następcy tronu była królowa Teje, przypuszczalnie córka pary dostojników dworskich Juja i Czuju. Obok kilku emisji skarabeuszy duże znaczenie historyczne mają dokumenty odnalezione w 1887 w Amarnie, stanowiące tzw. "korespondencję międzynarodową". Wiadomo o trzech obchodach święta Sed, przeprowadzonych w 30, 34 i 37 roku sprawowania rządów.  Rozbudował świątynię w Karnaku, wzniósł wspaniałą świątynię grobową będącą wówczas największą świątynią w Egipcie. Pozostały po niej dwa kolosalne posągi (kolosy Memnona) i nieliczne fragmenty jak sfinks, stela, resztki posągów. Monument ten został zniszczony w wyniku trzęsienia ziemi w 1220 p.n.e., po czym został rozebrany a kamienne bloki wykorzystano ponownie do budowy świątyni grobowej Merenptaha. W Malgatta wybudował wspaniały pałac, a na terenie całego Egiptu szereg budowli ilustrujących wyrafinowany smak króla i jego architekta Amenhotepa syna Hapu. Poza pałacem w Malgatta i rozbudową świątyń w Okręgu Tebańskim, znane są liczne świątynie i inne budowle na terenie całego kraju, m.in. w Bubastis, Athribis, Heliopolis, Sakkara. W świątyni Mut w Tebach kazał Amenhotep umieścić ok. 600 posągów bogini Sachmet. Na uwagę zasługuje rrównież świątynia Amona-Re w Soleb, świątynia Sobka w Sumenu oraz świątynia Amenhotepa i Teje w Sedeinga. Wśród niektórych egiptologów istnieje hipoteza o koregencji (wspólnych rządach) Amenhotepa III i jego syna. Jest to jeden z bardziej dyskutowanych w egiptologii problemów. Zwolennicy tej teorii mówią o koregencji trwającej od 2 do 12 nawet lat. Osobiście uważam, że choć brak jest decydującego dowodu na koregencję obu władców to jednak istnieje wiele istotnych przesłanek, by taką ewentualność brać pod uwagę. Miejsce pochówku - grób WV22 w Zachodniej Dolinie Królów. Mumia króla została znaleziona w KV35 - skrytce-grobie Amenhotepa II.
 

Kolosy Memnona - pozostałość po wspaniałej świątyni grobowej

1339 - 1322
1397-1387 (Vandersleyen)
1372-1355 (Redford)
1367-1350 (Gardiner)
1366-1349 (Parker)
1364-1348 (Arnold)
1364-1347 (Hornung)
1360-1343 (Dodson)
1358-1340 (Aldred)
1356-1340 (Kitchen)
1355-1337/36 (von Beckerath)
1353-1337 (Malek)
1353-1336 (Krauss, Murnane)
1352-1338 (Grimal)
1352-1336 (Shaw)
1350-1336 (Wente)
1340-1324 (Helck)
 

Amenhotep IV ( Amenofis IV ) Echnaton

• Hr kA nxt qAi-Swti
• wsr-nsyt-m-ipt-swt
• wTs-xaw-m-iwnw-Smai
• nfr-xprw-ra (wa-n-ra)
• imn-Htp(w) , (nTr-HqA-wAst , aA-(m)-aHa.f , nTr-HqA-iwnw)
  
  
• mri-itn
• wsr-nsyt-m-Axt-itn
• wTsr-rn-n-itn
• nfr-xprw-ra (wa-n-ra)
• Ax-n-itn (aA-m-aHa.f)

imn-Htp(w) nTr-HqA-iwnw Amenhotep Neczer Heka Iunu(Amon Jest Zadowolony, Bóg Władca Heliopolis)

 nfr-xprw-ra (wa-n-ra) Nefercheperure Uaenre (Piękne Są Przejawy Re, Jedyny Re)

Ax-n-itn Achenaton (Blask Atona)

Żywy Re, Władca Horyzontu, Radujący Się w Świetlistym Kraju, Żyje w Swym Imieniu Jako Re Ojciec, Który Przychodzi Jako Aton [jest Atonem]

 Syn Amenhotepa III i królowej Teje. Najbardziej kontrowersyjna postać w dziejach starożytnego Egiptu, wokół której toczą się najbardziej kontrowersyjne dyskusje. W trzecim roku panowania rozpoczął budowę ogromnej świątyni Atona w Tebach, na wsch. od świątyni Amona w Karnaku. W czwartym roku panowania usunął  arcykapłana Amona Maja i zastąpił kult Amona nową religią. W pierwszej fazie rewolucji religijnej zaczął niszczyć bóstwa związane z kultem zmarłych, nie atakując bogów solarnych. W 5 roku przeniósł stolicę z Teb do Achet-Aton (Horyzont Atona), którego granice oznaczono za pomocą 14 stel. Jednocześnie zmienił imię na Ax-n-itn (Promień[blask] Atona), jak również całą tytulaturę królewską. Z początku tolerowani inni bogowie, teraz zaczęli być zwalczani wszelkimi środkami, Echnaton głosił wiarę w jedynego boga, tarczę słoneczną - Atona, dając tym samym, początek pierwszej w dziejach religii, wierze monoteistycznej. Pochłonięty całkowicie wprowadzaniem nowej religii i walką z dawnymi bogami zaniedbał zupełnie politykę zagraniczną, tracąc posiadłości egipskie w Azji i na południu, oraz gospodarkę kraju. Ostatnio lansowany jest pogląd, że Echnaton nie zaniedbywał polityki zagranicznej - ekspedycja karna do Nubii, plany wyprawy azjatyckiej. Faktem jest że posiadłości w Syrii Egipt utracił dopiero po śmierci Echnatona. Głębokie zmiany religijne mają swe odzwierciedlenie w sztuce okresu amarneńskiego. Zerwano z dotychczas obowiązującym kanonem w stylu i tematyce. Z Nefertiti, piękną królową, miał 6 córek. Pod koniec panowania być może dopuścił do koregencji swego brata   Semenchkare, któremu dał za żonę najstarszą córkę, Meritaton. Istnieje pogląd, że po śmierci Echnatona władzę przez ok. rok sprawowała jego córka-żona, Meritaton, która poprzez małżeństwo uczyniła Semenchkare władcą. Osobliwa sylwetka tego faraona, znana z antycznych rzeźb i malowideł skłoniła specjalistów w dziedzinie medycyny do przypuszczenia że cierpiał on  na schorzenie genetyczne zwane syndromem Marfana (Frohlicha). Niemniej, pamiętać należy że podobne objawy jak obserwowane na przedstawieniach postaci Echnatona (wydłużone kończyny i twarz, długie palce, otłuszczenie bioder, obrzmiały brzuch) mogą wynikać z innych przyczyn, np. religijnych. W wyniku badań genetycznych przeprowadzonych na członkach rodziny amarneńskiej a opublikowanych w lutym 2010, Z.Hawass wysnuł teorię, że Echnaton (mumia z grobu KV55) był ojcem Tutanchamona. Teoria mało prawdopodobna, bowiem szczątki znalezione w KV55 należeć muszą jednak do następcy Echnatona - króla Semenchkare. Nic nie wiadomo o okolicznościach śmierci władcy, został prawdopodobnie pochowany w Achetaton w grobie TA26. Niektórzy badacze (Reeves, Dodson i Hawass) uważają iż szczątki znalezione w grobie KV55 nie są zwłokami Semenchkare, a właśnie Echnatona.

Postać będąca jedną z najbardziej zagadkowych w historii Egiptu. Istnieje wśród znawców zagadnienia nieprzebrane mnóstwo teorii starających się rozświetlić nieco mroki tego okresu. Jedna z hipotez mówi że mógł być on synem Amenhotepa III i królowej Teje, będąc bratem i następcą Echnatona. Być może był koregentem w ostatnich latach panowania Echnatona. Okres panowania Semenchkare waha się u różych badaczy, od 2 do 5 lat. Niektórzy uważają że umarł tuż przed Echnatonem, w wieku 25-28 lat. Sądzi się, że mumia odnaleziona w 1907 r przez T.Daviesa w  grobie KV55 w Dolinie Królów jest mumią Semenchkare.  Fakt bliskich powiązań rodzinnych z Tutanchamonem potwierdza identyczność grup krwi obu mumii oraz badania antropologiczne przeprowadzone  w 2005 roku. Ostatnie, badania genetyczne kilkunastu mumii egipskich, opublikowane w lutym 2010 wykazały, że mumia z grobu KV55 mogła należeć do Echnatona (mało prawdopodobne) lub Semechkare właśnie, i że był to ojciec Tutanchamona.  Byłby więc Semenchkare synem Amenhotepa III i królowej Teje, młodszym bratem Echnatona. Z pewnością był małżonkiem najstarszej córki Echnatona, księżniczki Meritaton która, zdaniem R.Kraussa, mogła sprawować samodzielnie władzę przez okres roku bezpośrednio po śmierci Echnatona.

Pomimo odkrycia w 1922 r niemal nietkniętego grobu (grób KV62) w Dolinie Królów, bardzo niewiele wiadomo o tym władcy. Do niedawna mieliśmy prawie wyłącznie do czynienia z licznymi spekulacjami dotyczącymi pochodzenia i śmierci tego króla. Badania genetyczne kilkunastu mumii opublikowane w lutym 2010 wykazały, między innymi, że Tutanchamon był synem króla, którego mumię znaleziono w KV55 (Semenchkare lub Echnaton) i nieznanej z imienia  siostry tego króla, której mumię (tzw. młodsza pani) znaleziono w skrytce-grobie KV35. Przypuszcza się że przez pierwsze dwa lata rządów pozostawał w Achetaton, później przeniósł dwór, lub jego część, do Memfis, które ze względu na usytuowanie nadawało się znacznie lepiej niż Teby do rządzenia krajem. Jednak działalność budowlana władcy koncentrowała się głównie w okręgu tebańskim oraz w Nubii. Zdaniem J.van Dijka Tutanchamon umarł pod koniec sierpnia i został pochowany na początku listopada. Przeważa pogląd iż w chwili śmierci miał 19 lat. Sensacyjna teoria, głoszona niestety również przez wybitnych egiptologów (B.Brier) o zamordowaniu Tutanchamona przez jego następców okazała się, w świetle badań genetycznych ostatnio przeprowadzonych, nie mieć żadnego  uzasadnienia. Badania DNA mumii wykazały że młody król cierpiał na chorobę Freiberga-Kohlera II, która należy do grupy martwic kości, miał szpotawą stopę i rozszczep podniebienia. Ponadto znaleziono bakterię zrodźca sierpowego (Plasmodium falciparum), który często wywołuje śmiertelną postać malarii. Z wielkim prawdopodobieństwem można dziś stwierdzić, że właśnie malaria, która na skutek osłabienia systemu immunologicznego organizmu, spowodowanego martwicą kości i dodatkowo - złamaniem nogi, stała się bezpośrednią przyczyną śmierci młodego władcy.

Dziś już nie wątpi się w pochodzenie tego władc. Był on bratem królowej Teje, synem pary dostojników Juja i Czuju (grób KV46). Byłby więc ojcem królowej Mutnedżemet i, być może, Nefertiti. Sam Ai pochodził prawdopodobnie z Achmim, gdzie urodził się mniej więcej w czasach gdy Amenhotep III obejmował władzę W czasach Echnatona i jego następców pełnił na dworze królewskim wiele zaszczytnych i odpowiedzialnych funkcji, jednak najważniejszy tytuł to iti-nTr, Boski Ojciec, który po objęciu władzy przez Ai jest umieszczany nawet w królewskim kartuszu. W czasach panowania małoletniego i poważnie chorego Tutanchamona, będąc wezyrem, pełnił jednocześnie funkcję regenta i faktycznie sprawował władzę w kraju. Po bezpotomnej śmierci Tutanchamona został na krótko władcą Egiptu, być może poślubiając wdowę po poprzedniku.  Działalność budowlana tego króla to przede wszystkim świątynia grobowa  w Tebach, kaplice w Achmim i Abydos oraz budowle w Karnaku i Luksorze. W Amarnie znajduje się urzędniczy grób Ai, który zbudowano jeszcze w czasach Echnatona. Właściwe miejsce pochówku to grób WV23 w Zachodniej Dolinie Królowych.

 Pochodził prawdopodobnie z szlacheckiej rodziny z okolic Amarny. Za panowania Echnatona był generałem, obsypany przez króla licznymi zaszczytami. W owych czasach nosił imię Paatonemheb (Aton Jest Obecny Podczas Święta). Za panowania Tutanchamona piastował szereg ważnych funkcji, również regenta małoletniego króla. Po śmierci Ai II, mając 45-55 lat, objął tron nie bez poparcia kapłanów Amona, kiedy to podczas tebańskiego święta Opet został oficjalnie zatwierdzony przez boga Amona. Starał się wymazać z historii okres amarneński, m.in. licząc lata swego panowania od śmierci Amenhotepa III i niszcząc wizerunki swych poprzedników na tronie. Znane są przypadki demontowania świątyń w Amarnie w celu pozyskania materiału dla projektów budowlanych. Środkowa kolumnada wielkiej sali kolumnowej w Karnaku, również 2, 9 i 10 pylon a także ukończenie kolumnady w Luksorze i świątynie skalne w Nubii to przykłady szeroko zakrojonej działalności budowlanej Horemheba. Przypuszczalnie odbył kampanię wojskową w Azji, zapoczątkowując w ten sposób politykę wielkich podbojów rozwiniętą przez jego następców. Wśród egiptologów nie ma zgody co do długości panowania Horemheba. Prawdopodobnie okres ten wynosił od 13 do 28 lat. Władca sam wyznaczył na swego następcę zaufanego towarzysza  licznych kampanii wojskowych, później wezyra - Paramessu.  W Sakkara kazał zbudować dla siebie mastabę jednak, gdy został faraonem, polecił wykuć grób KV57 w Dolinie Królów.